Ռուս գեղանկարիչն ու ժամանակակից հայ իրականությունը

Ձեզ ներկայացվող կտավը վրձնել է 19- րդ դարի ռուս գեղանկարիչ, պերեդվիժնիկների ընկերության անդամ Վասիլի Պերովը (նրա արվեստին ու այս կտավի ամբողջական վերլուծությանը կանդրադառնամ մեկ ուրիշ անգամ, հիմա ձեր ուշադրությունը բևեռել եմ ուզում այլ հարցի վրա)։ Կտավը կոչվում է «Որսորդները դադարատեղում» (''Охотники на привале'' )։ Վստահ եմ` շատերիդ ծանոթ նկար է, թեպետ համոզված չեմ, որ կտավը «ընթերցվել» է իր ողջ ասելիքով։ Այս կտավը հետաքրքիր աղերսներ ունի մերօրյա հայ իրականության հետ։ Ներկայացնեմ։ Կտավում պատկերված է երեք տարբեր սերնդի որսորդ, որոնք նստել հանգստանում են։ Նրանցից ավագը (այս դեպքում ավագը ընկալեք որպես երկրի ղեկավար) իր որսորդական կյանքից հերթական սուտ պատմությունն է հրամցնում, իսկ մյուս երկու որսորդները համարեք հայ հասարակությունն է. մի մասը իր ղեկավարի փչոցները հալած յուղի տեղ է ընդունում, ինչպես կտավում պատկերված ջահելը` հիացմունք - զարմանքից բերանը բաց ու ակնապիշ, իսկ մյուս մասը, որը ադեկվատ է, բանիմաց` քմծիծաղում ու ծաղրում է ղեկավարի հերթական փչոցն ու պոզավոր սուտը լսելիս։ Ինձ այս կտավում ամենաշատը հրապուրում է նկարի ձախ հատվածը, որտեղ շունն է պատկերված։ Հենց այստեղ է, ըստ իս, թաքնված Վասիլի Պերովի ողջ ասելիքը, մինչդեռ ռուս արվեստաբանների ուշադրությունից զարմանալիորեն դուրս է մնացել այն, չեն անդրադարձել, հավանաբար կարծելով, թե գեղանկարիչը շանը պատկերել է ընդամենը կտավի կոմպոզիցիայի ամբողջականության համար, որն իր համար «քջուջ» է անում։ Մինչդեռ, Վասիլի Պերովը մեզ ասում է` նույնիսկ շան զահլեն է գնացել իր տիրոջ անվերջանալի ստերը լսելուց, դրա համար էլ շունը շրջվել, քամակն է դարձրել իր տիրոջ կողմը։ Ուրեմն` նույնիսկ շունն է ձանձրացել իր տիրոջ զավզագությունից , մինչդեռ մարդկային հասարակությունում դեռ շատերը շարունակում են ըմբոշխնել հրամցվող սուտը, ինչպես կտավում պատկերված անփորձ, կյանքից գլուխ չհանող ջահել որսորդը։

Համլետ Մարտիրոսյան

Մեկնաբանություններ